Gazy techniczne muszą być przechowywane i transportowane w odpowiednio dobranych, oznaczonych i zabezpieczonych opakowaniach, zwanych butlami. Szczegółowo oznakowanie i dobór butli gazowych opisują przepisy ADR, które regulują zasady bezpieczeństwa w transporcie międzynarodowym materiałów niebezpiecznych. W tym artykule skupimy się właśnie na butlach, które używane są do przewozu gazów technicznych.
Specyfika butli do przewozu gazów technicznych
Gazy techniczne, takie jak m.in. tlen, acetylen, wodór, sprężone powietrze, azot, argon itd. powinny być przechowywane i przewożone w prawidłowo dobranych butlach stalowych lub aluminiowych. Butla wraz z zaworem powinna być odpowiednio zabezpieczona przed działaniem czynników zewnętrznych, takich jak uszkodzenia mechaniczne, ogień czy woda. Konieczne jest zastosowanie również stosownych środków ochrony przed ewentualną kradzieżą.
W przypadku butli ze sprężonymi gazami konieczne jest zapewnienie ochrony przed przegrzaniem, uszkodzeniem czy przewróceniem. Butle powinny być transportowane w specjalnie wyposażonych pojazdach z wentylowana skrzynią ładunkową, odpowiednio przymocowane. Pojedyncze butle należy przewozić na specjalnych wózkach, żeby zminimalizować ryzyko upadku.
Napełnione butle do gazów powinny być magazynowane w specjalnie wydzielonych miejscach przygotowanych zgodnie z kartą charakterystyki danego gazu. Zaleca się ochronę i zabezpieczenie takich miejsc przed dostępem osób postronnych.
Oznakowanie butli
Bardzo ważne jest również odpowiednie oznakowanie butli. Ta kwestia jest istotna nie tylko ze względów bezpieczeństwa, ale również dla odpowiedniego zarządzania obrotem butli z gazami technicznymi. Każda butla ma wybite na trwale na swojej powierzchni odpowiednie znaki, które identyfikują producenta opakowania, opisują materiał, z jakiego została wykonana butla, minimalną grubość ścianki, wagę pustego naczynia, dopuszczalne ciśnienie robocze, ciśnienie próby hydraulicznej, rodzaj gazu oraz normę jaką spełnia naczynie. Na opakowaniu znajdziemy również informację o dacie wytworzenia opakowania oraz terminie kolejnego badania technicznego (pot. legalizacja butli).
Obowiązuje ponadto określony system specjalnych nalepek o odpowiednich kolorach oraz oznakowanie kolorystyczne butli gazowych.
Zgodnie z normą europejską i polską PN-EN 1089-3:1999 wyróżniamy następujące oznakowania kolorystyczne:
- tlen – barwa butli niebieska u góry biała,
- wodór, metan, propan – barwa butli szara z częścią górną czerwoną,
- azot – barwa butli szara, u góry czarna
- amoniak, chlor, chlorowodór – barwa butli szara, u góry żółta,
- argon – barwa butli szara, u góry ciemnozielona,
- mieszaniny gazów atnosferycznych – barwa butli szara, u góry jasnozielona
- hel – barwa butli szara, u góry brązowa,
- acetylen – barwa butli kasztanowa,
- dwutlenek węgla – barwa butli szara
